2017英年度水下摄影展：天鹅水下交颈图荣获头奖

百度 总决赛正如火如荼进行着，上海女排和天津女排也将迎来最关键的一场对决。

Леан??д ?ль??ч Брэ?жне?, (6 снежня 1906 (19 снежня 1906), г. Каменскае, Екацерынасла?ская губерня, Рас?йская ?мперыя; зараз горад Кам’янскэ, Днепрапятро?ская вобласць (Укра?на) — 10 л?стапада 1982, Масква, СССР) — к?ра?н?к савецкай дзяржавы ? 1964—1982 гадах. Першы Сакратар ЦК КПСС з 1964 (з 1966 Генеральны Сакратар) ? Старшыня Прэз?дыума Вярхо?нага Савета СССР з 1960 па 1964 ? з 1977 па 1982.

Леан?д ?ль?ч Брэжне?
руск.: Леонид Брежнев
генеральны сакратар ЦК КПСС 14 кастрычн?ка 1964 — 10 л?стапада 1982
Папярэдн?к	М?к?та Сяргеев?ч Хрушчо?
Пераемн?к	Юрый Уладз?м?рав?ч Андропа?
4-ы Сп?с к?ра?н?ко? дзяржа? Савецкага Саюза[d] 7 мая 1960 — 15 л?пеня 1964
Папярэдн?к	Кл?мент Яфрэмав?ч Варашыла?
Пераемн?к	Анастас ?ванав?ч М?каян
7-ы Сп?с к?ра?н?ко? дзяржа? Савецкага Саюза[d] 16 чэрвеня 1977 — 10 л?стапада 1982
Папярэдн?к	М?калай В?ктарав?ч Падгорны
Пераемн?к	Юрый Уладз?м?рав?ч Андропа?
Нараджэнне	19 снежня 1906 (1 студзеня 1907)[…] Камянское, Romankovskaya Volost'[d], Екацярынасла?ск? павет[d], Кацярынасла?ская губерня, Рас?йская ?мперыя
Смерць	10 л?стапада 1982(2025-08-06)[…] (75 гадо?) Зарэчча, Адз?нцо?ск? раён, Маско?ская вобласць, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Некропаль каля Крамлё?скай сцяны
Бацька	Ilya Brezhnev[d]
Мац?	Natalia Brezhneva[d]
Жонка	В?кторыя Брэжнева[d]
Дзец?	Yuri Brezhnev[d] ? Гал?на Брэжнева[d]
Веравызнанне	атэ?зм
Партыя	КПСС (10 л?стапада 1982)
Член у	Пал?тбюро ЦК КПСС (10 л?стапада 1982)
Адукацыя	Днепрадзяржынск? дзяржа?ны тэхн?чны ?н?верс?тэт (1935)
А?тограф
Прыналежнасць	СССР
Род войска?	Савецкая арм?я
Званне	маршал Савецкага Саюза
Камандава?	18th Army[d] ? 4-ы Укра?нск? фронт
Б?твы	Вял?кая Айчынная вайна Barvenkovo–Lozovaya offensive[d] Novorossiysk landing operation[d] Другая сусветная вайна Афганская вайна вайна ? В’етнаме
Узнагароды	Karl Marx Gold Medal[d] (16 л?стапада 1977) Ганаровая зброя з залатой выявай Дзяржа?нага герба СССР[d] (18 снежня 1976) Gold Mercury International Award[d] (13 кастрычн?ка 1980) медаль м?ру ААН[d] (1977)
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Герой Сацыял?стычнай Працы (1961) ? чатырохкратны Герой Савецкага Саюза (1966, 1976, 1978, 1981). Ла?рэат М?жнароднай Лен?нскай прэм?? ?За ?мацаванне м?ру пам?ж народам?? (1973) ? Лен?нскай прэм?? па л?таратуры (1979).

Б?яграф?я

Нарадз??ся ? Каменск?м Екацерынасла?скай губерн? (цяпер горад Кам’янскэ Днепрапятро?скай вобласц? Укра?ны) у сям’? ?лл? Яка?лев?ча Брэжнева (1874—1930) ? Наталл? Дзян?са?ны Мазалавай (1886—1975). Яго бацька ? мац? нарадз?л?ся ? да пераезду ? Каменскае пражывал? ? с. Брэжнева (цяпер Курскага раёна Курскай вобласц?). Брат — Брэжне? Яка? ?ль?ч (1912—1993). Сястра — Брэжнева Вера ?ль?н?чна (1910—1997).

У розных аф?цыйных дакументах, уключаючы пашпарт, нацыянальнасць Леан?да Брэжнева паказвалася як укра?нец або руск? (гл. раздзел ?Дакументы? гэтага артыкула).

У 1915 годзе бы? прыняты ? клас?чную г?мназ?ю, якую скончы? у 1921 годзе. З 1921 года працава? на Курск?м маслабойным заводзе. У 1923 годзе ?ступ?? у камсамол. Скончы? Курск? каморн?цка-мел?ярацыйны тэхн?кум (1923—1927) ? Днепрадзяржынск? металург?чны ?нстытут (1935).

У Днепрадзяржынску Леан?д Брэжне? жы? у сц?плым двухпавярховым, на чатыры кватэры доме № 40 на праспекце Пел?на. Цяпер яго называюць ?Лён?н дом?. Па словах яго былых суседзя?, вельм? люб?? ганяць галубо? з галубятн?, якая стаяла ? двары (цяпер на яе месцы гараж). Апошн? раз ён наведа? сваё радавое гняздо ? 1979 годзе, сфатаграфава?ся з яго жыхарам? на памяць.

Пасля заканчэння ? 1927 годзе тэхн?кума атрыма? квал?ф?кацыю каморн?ка 3-га разраду ? працава? земле?саветн?кам: некальк? месяца? у адным з павета? Курскай губерн?, потым у Кохана?ск?м раёне Аршанскай акруг? БССР (цяпер Талачынск? раён).

У 1927 годзе ажан??ся. У сакав?ку таго ж года бы? перак?нуты на Урал, дзе працава?: земле?саветн?кам, загадчыкам раённым зямельным аддзелам, намесн?кам старшын? Б?серцкага райвыканкама Уральскай вобласц? (1929—1930), намесн?кам начальн?ка Уральскага абласнога зямельнага к?равання. У верасн? 1930 года з’язджае ? паступае ? Маско?ск? ?нстытут машынабудавання ?мя М. ?. Кал?н?на, а ?весну 1931 года пераводз?цца студэнтам на вячэрн? факультэт Днепрадзяржынскага металург?чнага ?нстытута, ? адначасова з вучобай працуе качагарам-слесарам на заводзе. Член ВКП(б) з 24 кастрычн?ка 1931 года.

У 1935—1936 гадах служы? у войску: курсант ? пал?трук танкавай роты ? Забайкалл? (пасёлак Пясчанка размешчаны ? 15 км на па?днёвы ?сход ад горада Чыты). Скончы? курсы матарызацы? ? механ?зацы? Чырвонай Арм??, за што было прысвоена першае аф?цэрскае званне — лейтэнант. (Пасля яго смерц? з 1982 года Пясчанскаму танкаваму навучальнаму палку было прысвоена ?мя Л. ?. Брэжнева).

У 1936—1937 гадах дырэктар металург?чнага тэхн?кума ? Днепрадзяржынску. З 1937 ?нжынер на Дняпро?ск?м металург?чным заводзе ?мя Ф. Э. Дзяржынскага. З мая 1937 года намесн?к старшын? Днепрадзяржынскага гарвыканкама. З 1937 на працы ? партыйных органах.

З 1938 года — загадчык аддзела Днепрапятро?скага абкама кампарты? Укра?ны, c 1939 года сакратар абкама.

Брыгадны кам?сар Брэжне? (крайн? справа) у 1942 годзе, уручае партб?лет

З пачаткам Вял?кай Айчыннай вайны прымае ?дзел у маб?л?зацы? насельн?цтва ? Чырвоную Арм?ю, займаецца эвакуацыяй прамысловасц?, затым на пал?тычных пасадах у дзеючай арм??: намесн?к начальн?ка пал?туправы Па?днёвага фронту. Будучы брыгадным кам?сарам, пры скасаванн? ?нстытуту ваенных кам?сара? у кастрычн?ку 1942 года замест чаканага генеральскага звання бы? атэставаны палко?н?кам.

Чарнавой працы цураецца. Вайско?ск?я веды вельм? слабыя. Мног?я пытанн? вырашае як гаспадарн?к, а не як пал?тработн?к. Да людзей став?цца не аднолькава ро?на. Сх?льны мець люб?мчыка?.

— З характарыстык? ? асаб?стай справе (1942)

З 1943 — начальн?кам пал?таддзела 18-й арм??. Генерал-маёр (1943).

Начальн?к пал?таддзела 18-й арм?? палко?н?к Леан?д ?ль?ч Брэжне? сорак разо? прыплыва? на Малую Зямлю, а гэта было небяспечна, бо некаторыя суда ? дарозе падрывал?ся на м?нах ? г?нул? ад прамых снарада? ? ав?яцыйных бомба?. Аднойчы сейнер, на як?м плы? Брэжне?, напаро?ся на м?ну, палко?н?ка вык?нула ? моры… яго падабрал? матросы…

— С. А. Барзенка ? артыкуле ?225 дзён мужнасц? ? адваг?? (?Пра?да?, 1943)

?У адб?ванн? наступу немца? акты?ны ?дзел прыма? начальн?к пал?таддзела 18-ай арм?? палко?н?к тав. Брэжне?. Разл?к аднаго станковага кулямёта (радавыя Кадыра?, Абдурзака?, з папа?нення) разгуб??ся ? не адкры? своечасова агню. Два ?зводы немца? скарыста?шыся гэтым, падабрал?ся да нашых паз?цый на к?док гранаты. Тав. Брэжне? ф?з?чна ?здзейн?ча? на кулямётчыка? ? прымус?? ?х уступ?ць у бой. Нясучы значныя страты, немцы адступ?л?, к?ну?шы на поле бою некальк? параненых. Па загадзе тав. Брэжнева разл?к вё? па ?х прыцэльны агонь, пакуль не зн?шчы??.

З чэрвеня 1945 года начальн?к пал?туправы 4-га Укра?нскага фронту, затым — пал?тупра?лення? Прыкарпацкай ваеннай акруг? , удзельн?ча? у пада?ленн? бандэра?шчыны.

Удзельн?к Парада Перамог? 24 чэрвеня 1945 года кам?сарам зводнага палка 4-га Укра?нскага фронту.

З 30 жн??ня 1946 года па л?стапад 1947 года першы сакратар Запарожскага (прызначаны па рэкамендацы? М. С. Хрушчова), а затым Днепрапятро?скага (да 1950 года) абкама? парты?.

Прэзентацыйны буклет з паштовым? маркам? ?рана, прысвечаных в?з?ту Старшын? Прэз?дыума Вярхо?нага Савета СССР Л. ?. Брэжнева ? ?ран, л?стапад 1963 года. Абмежаваны падарункавы тыраж для члена? савецкай дэлегацы?. Першы ? свеце малюнак Брэжнева на паштовых марках.

З лета 1950 года бы? вылучаны першым сакратаром ЦК Кампарты? Малдовы, па кастрычн?к 1952 года, кал? на XIX з’ездзе парты? ён упершыню аб?раецца членам ЦК, а на пасляз’езда?ск?м пленуме ЦК аб?раецца сакратаром ЦК ? кандыдатам у члены Прэз?дыума ЦК парты?, таксама член пастаянных кам?с?й пры Прэз?дыуме ЦК для замежных спра? ? па пытаннях абароны (у апошняй з 19.11.1952). Са смерцю Стал?на ? сакав?ку 1953 года Брэжне? вызвалены ад абедзвюх пасад ? прызначаны начальн?кам пал?туправы Ваенна-марскога м?н?стэрства. Па сцвярджэнн? Млечына, у тым жа месяцы адбылося аб’яднанне Ваеннага ? Ваенна-Марскога М?н?стэрства? для ?тварэння М?н?стэрства абароны, был? аб’яднаны ? ?х пал?тычныя органы, ? Брэжне? заста?ся без працы.

У ма? Брэжне? звярну?ся з л?стом да Малянкова з просьбай нак?раваць яго на працу ? партарган?зацы? Укра?ны. Загадам м?н?стра абароны № 01608 21 мая Брэжне? бы? вернуты ? кадры Савецкай арм??.

Па дадзеных П. А. Судаплатава ? генерала К. С. Маскаленка, сярод 10 узброеных генерала?, выкл?каных у Крэмль 26 чэрвеня 1953 года для арышту Л. П. Беры?, бы? ? Л. ?. Брэжне?.

З 21 мая 1953 года па 27 лютага 1954 года — намесн?к начальн?ка Гало?нага пал?тычнага ?пра?лення Савецкай Арм?? ? Ваенна-марскога флоту. Генерал-лейтэнант (4.8.1953).

У 1954 годзе па прапанове М. С. Хрушчова пераводз?цца ? Казахстан, дзе спачатку працуе друг?м, а з 1955 года першым сакратаром ЦК кампарты? рэспубл?к?.

Сакратар ЦК КПСС па абароннай прамысловасц? ? 1956—1960 гадах, у 1956—1957 гадах кандыдат у члены Прэз?дыума ЦК КПСС ? з 1957 года член Прэз?дыума (c 1966 — Пал?тбюро) ЦК КПСС.

У 1960 годзе прызначаны старшынёй Прэз?дыума Вярхо?нага Савета СССР.

У 1964 годзе ?дзельн?ча? у арган?зацы? зрушэння М. С. Хрушчова, пасля чаго ?значальвае сакратарыят ЦК КПСС. Леан?д Брэжне? прапано?ва? У. Я. Сям?частнаму, старшын? КДБ СССР у перыяд падрыхто?к? Пленума ЦК КПСС 1964 года, ф?з?чна пазбав?цца ад М. С. Хрушчова. Член Пал?тбюро, Прэз?дыума ЦК КПСС (1964—1973), першы сакратар ЦК Кампарты? Укра?ны (1963—1972) Пётр Яф?мав?ч Шэлест успам?нае:

Я распавё? Падгорнаму, што сустрака?ся ? Жалезнаводску з У. Я. Сям?частным, былым старшынёй КДБ СССР у перыяд падрыхто?к? Пленума ЦК 1964. Сям?частны мне распавё?, што яму Брэжне? прапано?ва? ф?з?чна пазбав?цца ад М. С. Хрушчова, учын??шы аварыю самалёта, а?тамаб?льную катастрофу, атручанне або арышт.

Усё гэта Падгорны пацвердз?? ? сказа?, што Сям?частным ? ?м усё гэтыя ?варыянты? л?кв?дацы? Хрушчова был? адк?нуты…

Пра ?сё гэта кал?-небудзь стане вядома! ? як у гэтым святле будзе выглядаць ?наш правадыр??

Удзел у касм?чнай праграме

У кн?гах Брэжнева, нап?саных пад яго к?ра?н?цтвам групай журнал?ста?, яму ? якасц? сакратара ЦК адводз?цца к?ра?н?цтва ? каардынацыя касм?чнай праграмы СССР з самага яе з’я?лення: так, сцвярджаецца, што ён н?быта ? 1957 годзе асаб?ста дава? указанн? С. П. Каралеву, як яму весц? працы над запускам другога спадарожн?ка.

Л. ?. Брэжне? сцвярджае, што ён асаб?ста выб?ра? месца для касмадрома Байканур у Казахстане, вырашая спрэчку пам?ж прых?льн?кам? буда?н?цтва касмадрома ? Казахстане ? на абжытых мясцовасцях Па?ночнага Ка?каза, ? асаб?ста к?рава? працам? па ?звядзенню стартавых комплекса?. Ён п?са?:

Спецыял?сты добра разумел?: хутчэй, прасцей, танней было б асталявацца на Чорных землях. Тут ? чыгунка, ? шаша, ? вада, ? электраэнерг?я, увесь раён абжыты, ? ? кл?мат не так? суровы, як у Казахстане. Так што ? ка?казскага варыянту было нямала прых?льн?ка?. Шмат давялося мне ? той час вывучыць дакумента?, праекта?, даведак, абмеркаваць усё гэта з вучоным?, гаспадарн?кам?, ?нжынерам?, спецыял?стам?, як?м у будучын? трэба было запускаць ракетную тэхн?ку ? космас. Паступова абгрунтаванае рашэнне складвалася ? ? мяне самога. Цэнтральны Кам?тэт парты? выступ?ла за першы варыянт — казахстанск?. …Жыццё пацвердз?ла мэтазгоднасць ? прав?льнасць такога рашэння: земл? Па?ночнага Ка?каза захаваны для сельскай гаспадарк?, а Байканур змян?? яшчэ адз?н раён кра?ны. Ракетны пал?гон патрабавалася ?весц? ? строй хутка, тэрм?ны был? жорстк?я, а маштабы работ — вел?зарныя. — Л. И. Брежнев. Воспоминание

На чале сакратарыята ЦК КПСС

РСДРП — РСДРП(б) — РКП(б) — УКП(б) — КПСС

Г?сторыя парты? Кастрычн?цкая рэвалюцыя Ваенны камун?зм Новая эканам?чная пал?тыка Лен?нск? закл?к Стал?н?зм Хрушчо?ская адл?га Перыяд застою Перабудова

Партыйная арган?зацыя Пал?тбюро Сакратарыят Аргбюро Цэнтральны Кам?тэт Абкам Акругкам Гаркам Райкам Парткам

К?ра?н?к? парты? Уладз?м?р Лен?н ?ос?ф Стал?н М?к?та Хрушчо? Леан?д Брэжне? Юрый Андропа? Канстанц?н Чарненка М?ха?л Гарбачо?

Статут З’езды парты? Канферэнцы? парты? ВЛКСМ Пра?да Лен?нская гвардыя Апаз?цы? ? УКП(б) Вял?к? тэрор Антыпартыйная група Генеральная л?н?я парты? Руская партыя Е?секцыя

14 кастрычн?ка б. г. адбы?ся Пленум Цэнтральнага Кам?тэта КПСС. Пленум ЦК КПСС задавол?? просьбу т. Хрушчова М. С. аб вызваленн? яго ад абавязка? Першага сакратара ЦК КПСС, члена Прэз?дыума ЦК КПСС ? Старшын? Савета М?н?стра? СССР у сувяз? з старэчым узростам ? пагаршэннем стану здаро?я. Пленум ЦК КПСС абра? Першым сакратаром ЦК КПСС т. Брэжнева Л. ?.

— Информационное сообщение о Пленуме ЦК КПСС 14 октября 1964 г.

1964—1977 гады

Фармальна ? 1964 годзе было абвешчана вяртанне да ?лен?нск?х прынцыпа? калекты?нага к?ра?н?цтва?. Разам з Брэжневым, важную ролю ? к?ра?н?цтве гулял? А. М. Шалеп?н, М. В. Падгорны ? А. М. Касыг?н.

Справа ? тым, што першапачаткова ф?гура Брэжнева як генеральнага сакратара не разглядалася як пастаянная. ? ён пра гэта выдатна веда?.

— А. П. Б?рукова

Аднак Брэжне? у ходзе апаратнай барацьбы здоле? своечасова л?кв?даваць Шалеп?на ? Падгорнага ? расстав?ць на ключавыя пасады асаб?ста адданых яму людзей (Ю. У. Андропава, М. А. Ц?ханава, М. А. Шчолакава, К. У. Чарненк?, С. К. Цв?гуна. На думку вядомага даследчыка савецкай наменклатуры М. С. Васленскага, менав?та гэтай акал?чнасцю тлумачыцца ?х прызначэнне на высок?я пасады ? к?ра?н?цтве СССР з прыходам Брэжнева на пост Генеральнага сакратара ЦК КПСС . Касыг?н не бы? л?кв?даваны, але эканам?чная пал?тыка, якая праводз?лася ?м, с?стэматычна тарпедавалася Брэжневым.

Нам, людзям бл?зк?м у той час да вышэйшага к?ра?н?цтва кра?ны, было вядома, што пам?ж ?м? ?снуюць пэ?ныя трэнн?. ? Брэжне? не раз у размовах з нам?, сакратарам? абкама?, ня?хвальна выказва?ся аб дзейнасц? ?рада. Што, ма?ля?, ён недастаткова добра працуе, ? мног?я пытанн? даводз?цца вырашаць у ЦК, гэта значыць падкрэсл?ва? недахопы ? працы Са?м?на. ? ?с?м было зус?м ясна, што гэтыя стрэлы арыентаваны ? Касыг?на.

— В. ?. Варатн?ко?

Да пачатку 1970-х гг. партыйны апарат паверы? у Брэжнева, разглядаючы яго як свайго ста?лен?ка ? абаронцу с?стэмы. На думку Роя Мядзведзева ? Л. А. Малчанава, партыйная наменклатура адпрэчвала любыя рэформы, ?мкнулася захаваць рэжым, як? забяспечвае ёй уладу, стаб?льнасць ? шырок?я прыв?ле?, ? менав?та ? брэжне?ск? перыяд партыйны апарат цалкам падпарадкава? сабе дзяржа?ны. Таксама, на ?х думку, м?н?стэрствы ? выканкамы стал? простым? выкана?цам? рашэння? партыйных органа?, а беспартыйныя к?ра?н?к? практычна зн?кл?.

22 студзеня 1969 года падчас урачыстай сустрэчы эк?пажа? касм?чных караблё? ?Саюз-4? ? ?Саюз-5? на Л. ?. Брэжнева бы? здзейснены ня?далы замах. Малодшы лейтэнант Савецкай Арм?? В?ктар ?ль?н, пераапрануты ? чужую м?л?цэйскую форму, пран?к да Барав?цкай брамы пад выглядам ахо?н?ка ? адкры? агонь з двух п?сталета? па машыне, у якой, як ён меркава?, пав?нен бы? ехаць генеральны сакратар. На самай справе, у гэтай машыне знаходз?л?ся касмана?ты Лявона?, Н?калае?, Церашкова ? Берагавой. Стрэлам? бы? заб?ты к?ро?ца ?лля Жарко?, некальк? чалавек паранены, перш чым матацыкл?ст суправаджэння зб?? стралка з ног. Сам Брэжне? еха? у ?ншай машыне (а па некаторых даных, нават ?ншым маршрутам) ? не пацярпе?.

З Рычардам Н?ксанам, 1973

Сустракаецца сцвярджэнне, што ? л?стападзе 1972 года Брэжне? перанёс ?нсульт з цяжк?м? наступствам?. Аднак урач Брэжнева акадэм?к Чаза? абвяргае гэта:

У жыцц? ён [Брэжне?] тольк? адз?н раз, будучы першым сакратаром ЦК кампарты? Малдав??, перанёс ?нфаркт м?якарда. У 1957 годзе был? невял?к?я змены ? сэрцы, але яны нас?л? тольк? ачаговы характар. З тых часо? у яго не было н? ?нфаркту, н? ?нсульта?.

Перад наведваннем у 1973 годзе прынцам Ф?л?пам СССР, Форын Оф?с прадастав?? яму каротк?я характарыстык? асоб, з як?м? яму трэба было сустрэцца. Леан?д Брэжне? там бы? ап?саны як ?валявы чалавек, як? выпраменьвае ?пэ?ненасць ? кампетэнтнасць ? не мае пры гэтым бл?скучага ?нтэлекту. Нягледзячы на кв?тнеючы выгляд, перанёс некальк? сардэчных прыступа?. Люб?ць паляванне, футбол ? к?раванне; па-англ?йску не гаворыць?.

22 сакав?ка 1974 (абыходзячы званне генерал-палко?н?ка) прысвоена во?нскае званне генерал арм??.

У 1968 Брэжне? ? яго паплечн?к? прынял? рашэнне аб уварванн? ? Чэхаславак?ю. У сям?дзесятыя гады на м?жнароднай арэне адбылося частковае прым?рэнне дзвюх с?стэм (?разрадка?). Менав?та ? гэты час (1973) Брэжне? атрыма? Лен?нскую прэм?ю за ?мацаванне м?ру пам?ж народам?. Праз 2 гады Брэжневым был? падп?саны Хельс?нкск?я пагадненн? (1 жн??ня 1975), як? пацвердз?? непарушнасць межа? у Е?ропе. ФРГ да гэтага не прызнавала Патсдамскае пагадненне, якое змян?ла межы Польшчы ? Герман??, ? не прызнавала ная?насць ГДР. ФРГ фактычна нават не прызнавала анекс?ю Кал?н?нграда ? Клайпеды СССР.

Адначасова кап?тал?стычныя кра?ны перайшл? ад ?дэалог?? ?стрымл?вання камун?зму?, прапанаванай Гары Трумэнам, да ?дэ? ?канвергенцы? дзвюх с?стэм? ? ?м?рнага су?снавання?.

1977—1982 гады

Леан?д ?ль?ч Брэжне? у 1974 годзе

У 1978 годзе ?знагароджаны ордэнам ?Перамога?, як? ?руча?ся тольк? ? ваенны час за выдатныя заслуг? ? камандаванн? фронтам пры перамогах, як?я забяспечыл? карэнны пералом у стратэг?чнай абстано?цы (узнагароджанне было адменена ?казам М. С. Гарбачова ? 1989 годзе).

Групе вядомых савецк?х журнал?ста? было даручана нап?саць успам?ны Брэжнева (?Малая зямля?, ?Адраджэнне?, ?Цал?на?), закл?каныя ?мацаваць яго пал?тычны а?тарытэт. Дзякуючы м?льённым тыражом, ганарар Брэжнева скла? 179.241 рубель. Уключы?шы мемуары генеральнага сакратара ? праграмы школ ? ВНУ ? зраб??шы ?х абавязковым? для ?стано?чага? абмеркавання ва ?с?х працо?ных калектывах, партыйныя ?дэолаг? дамагл?ся прама проц?леглага вын?ку — Л. ?. Брэжне? ста? героем шматл?к?х анекдота? яшчэ пры сва?м жыцц?.

У пачатку 1976 ён перанёс кл?н?чную смерць. Пасля гэтага ён так ? не змог ф?з?чна аднав?цца, ? яго цяжк? стан ? няздольнасць к?раваць кра?най з кожным годам станав?л?ся ?сё больш я?ным?. Брэжне? пакутава? астэн?яй (нервова-пс?х?чнай слабасцю) ? атэрасклерозам мазгавых сасуда?. Працаваць ён мог тольк? гадз?ну-дзве ? сутк?, пасля чаго спа?, глядзе? тэлев?зар ? г. д. У яго з’яв?лася наркатычная залежнасць ад снатворнага — нембуталау.

Дастаткова шпрыца — ? генеральны сакратар станов?цца марыянеткай у чы?х-небудзь руках. Падазраю, што менав?та медыцынскае ?мяшанне зраб?ла Брэжнева пародыяй на Брэжнева…

— Ф. Т. Маргун

12 снежня 1979 Брэжне? ? яго бл?жэйшыя паплечн?к? прынял? рашэнне аб ажыцця?ленн? дзяржа?нага перавароту ? Афган?стане ? аб уводзе савецк?х войска? у гэту кра?ну, што стала пачаткам шматгадовага ?дзелу СССР ва ?нутрыафганск?м канфл?кце.

… Дзядзька мой тэлефанава? штодня Дзм?трыю Усц?наву ?, ужываючы агульнапрыняты фальклорны дыялект, пыта?ся: ?Кал? гэтая … вайна скончыцца??. Злуючыся ? чырванеючы, генеральны сакратар крыча? у навушн?к: ?Дз?ма, ты ж мне абяца?, што гэта ненадо?га. Там жа нашы дзец? г?нуць!?

— Любо? Брэжнева, пляменн?ца Л. ?. Брэжнева

У 1981 годзе, напярэдадн? 50-годдзя знаходжання Леан?да ?ль?ча ? парты?, тольк? для яго аднаго бы? выпушчаны адл?ты з золата значок ?50 гадо? знаходжання ? КПСС? (для ?ншых ветэрана? КПСС гэты знак вырабля?ся са срэбра з залачэннем).

23 сакав?ка 1982 г. падчас в?з?ту Брэжнева ? Ташкент, на самалётабуда?н?чым заводзе на яго абрынул?ся мастк?, по?ныя людзей. У Брэжнева была зламана ключыца (якая так ? не зраслася). Пасля гэтага выпадку здаро?е Брэжнева было канчаткова падарвана.

7 л?стапада 1982 года адбылося апошняе публ?чнае з’я?ленне Брэжнева. Стоячы на трыбуне Ма?залею Лен?на, ён на працягу некальк?х гадз?н прыма? ваенны Парад на Чырвонай плошчы, аднак яго цяжк? ф?з?чны стан к?да?ся ? вочы нават на аф?цыйнай здымцы.

Леан?д ?ль?ч Брэжне? памёр 10 л?стапада 1982 года на дзяржа?най дачы ?Зарэчча-6?. Цела было выя?лена аховай у 9 гадз?н ран?цы. Першым на месца смерц? з пал?тычных дзеяча? прыеха? Ю. У. Андропа?. Аб смерц? Брэжнева СМ? паведам?л? тольк? праз сутк?, 11 л?стапада ? 10 гадз?н ран?цы.

Пахаваны на Чырвонай плошчы ? Маскве ля Крамлё?скай сцяны.

ЗША на пахаванн? прадста?лял? в?цэ-прэз?дэнт Джордж Буш-старэйшы ? дзяржсакратар Шульц.

Кадравая пал?тыка

Асно?ны артыкул: Днепрапятро?ск? клан

На думку вядомага даследчыка савецкай наменклатуры М. С. Восленскага, пасля атрымання пасады Генеральнага сакратара ЦК КПСС Брэжне? пача? акты?на прасо?ваць на вышэйшыя к?руючыя пасады члена? наменклатуры з л?ку сва?х земляко? па Днепрапятро?скай вобласц? ? таварыша? па службе з Малдав??.

Восленск? выказвае меркаванне пра тое, што падбор к?руючых кадра? па прынцыпе асаб?стага знаёмства ? зямляцтва бы? нак?раваны на ?мацаванне асаб?стага ?плыву Брэжнева ? шэрагах наменклатуры.

Сям’я

Л. ?. Брэжне? бы? жанаты з В?кторыяй Пятро?най Брэжневай (народжаная Дзян?сава, 1907—1995, ураджэнка Белгарада) з 11 снежня 1927 да сваёй смерц?. У ?х было двое дзяцей — Гал?на (1929—1998) ? Юрый (нар. 1933).

Гал?на Брэжнева была адз?н час замужам за Юрыем Чурбанавым.

Друкаваныя працы

• ?Ленинским курсом?: Речи и статьи. (В 9-ти томах, 5523 страницы) — Издательство: М.: Политиздат, 1970—1982.
• Воспоминания (?Малая земля?, ?Возрождение?, ?Целина?). — ж-л. ?Новый мир?, 1978, № 2, 5, 11.
• Воспоминания (Глава 1 ?Жизнь по заводскому гудку?. Глава 2 ?Чувство Родины?. Глава 3 ?Малая земля?. Глава 4 ?Возрождение?. Глава 5 ?Молдавская весна?. Глава 6 ?Целина?. Глава 7 ?Космический Октябрь?. Глава 8 ?Слово о коммунистах?). М., ИПЛ, 1983.

Меркаванн? ? ацэнк?

Па апытаннях Левада-Цэнтра, праведзеным у красав?ку 2013 года, Л. ?. Брэжне? названы лепшым к?ра?н?ком Рас??. Стано?ча да яго став?цца 56 % апытаных, адмо?на ад 29 %. На друг?м месцы — ?ос?ф Стал?н (50 % стано?ча, 38 % адмо?на). За ?м стаяць М?калай Друг? (48 % стано?ча, 21 % адмо?на) ? М?к?та Хрушчо? з 45 % прых?льн?ка? ? 35 % прац??н?ка?.

Памяць

Дзм?трый Урубель. ?Госпадзе! Дапамажы мне выжыць сярод гэтай смяротнай любов?? на Берл?нскай сцяне (1989)

У горадзе Днепрадзяржынску, дзе нарадз??ся ? правё? маладыя гады Л. ?. Брэжне?, на плошчы Вызвал?целя? (былой Кастрычн?цкай) знаходз?цца бюст генеральнага сакратара ЦК КПСС, усталяваны ? 1976 годзе, як ? належала ? СССР, на радз?ме двойчы героя Савецкага Саюза. На будынку Днепрадзяржынскага дзяржа?нага тэхн?чнага ?н?верс?тэта па праспекце Пел?на, у як?м з 1931 па 1935 гады вучы?ся Л. ?. Брэжне?, устано?лена мемарыяльная дошка з адпаведным тэкстам ? барэльефам генеральнага сакратара.

Пасля смерц? генеральнага сакратара Заводск? раён Днепрадзяржынска бы? перайменаваны ? Брэжне?ск?, але ? 90-х гадах яму зно? была вернута назва Завадск?. Да стагоддзя з дня нараджэння Л. ?. Брэжнева ? гарадск?м савеце разглядалася пытанне аб прысваенн? гарадскому парку культуры ? адпачынку яго ?мя, аднак гэта рашэнне так ? не было прынята.

З 1982 года ?мя Брэжнева ? Днепрапятро?ску нас?л? адна з плошча? у цэнтры горада, металург?чны ?нстытут, а таксама вытворчае аб’яднанне Па?днёвы машынабуда?н?чы завод Па?днёвы машынабуда?н?чы завод? (усе найменн? адменены ? канцы 1980-х гадо?). 25 студзеня 2012 года сес?я гарсавета назвала ?мем Брэжнева вул?цу.

У 1982 у горад Набярэжныя Чалны (Татарская АССР), дзе бы? пабудаваны КамАЗ, бы? перайменаваны ? Брэжне?. У 1988 годзе гораду вярнул? ранейшую назву. У 2007 годзе ? горадзе пачала сваё вяшчанне радыёстанцыя ?Брэжне? FM?, у Набярэжных Ча?нах ? бл?жэйшых раёнах Татарстана яе можна пачуць на 90,9 МГц.

У 1982—1988 гадах Чаромушк?нск? раён Масквы называ?ся Брэжне?ск?м.

У мэтах ушанавання памяц? Леан?да ?ль?ча ЦК КПСС, Прэз?дыум Вярхо?нага Савета СССР ? Савет М?н?стра? СССР 18 л?стапада 1982 г. прысво?л? аднаму з ваенна-пал?тычных вучыл?шча? яго ?мя. Свярдло?скае вышэйшае ваенна-пал?тычнае танка-артылерыйскае вучыл?шча нас?ла ?мя Брэжнева ?сяго 6 гадо?. У красав?ку 1988 года гэты ?каз бы? адменены ? вучыл?шчу вярнул? ранейшую назву.

6 верасня 2004 года ? Наварас?йску адкрыты помн?к Л. ?. Брэжневу на скрыжаванн? вул?ц Савета? ? Наварас?йскай Рэспубл?к?. А?тар помн?ка — краснадарск? скульптар М?калай Бугаё?. Наварас?йск?я ?лады адзначаюць, што Леан?д ?ль?ч у свой час вельм? шмат зраб?? для горада, порта, параходства. Скульптар адлюстрава? маладога, энерг?чнага генеральнага сакратара, як? н?быта ?дзе па горадзе ? касцюме, без узнагарод, з плашчом, перак?нутым за сп?ну. Рабочая назва скульптуры — ?Чалавек, як? ?дзе па горадзе?.

Раней, у 2002 годзе, у Наварас?йску абмярко?валася пытанне аб прысваенн? адной з вул?ц горада ?мя Брэжнева.

Узнагароды

Герой Сацыял?стычнай Працы (1961), 4 разы Герой Савецкага Саюза (1966, 1978, 1978, 1981). Маршал Савецкага Саюза (1976). Ла?рэат М?жнароднай Лен?нскай прэм?? ?За ?мацаванне м?ру пам?ж народам?? (1973), Лен?нскай прэм?? за кн?г? ?Малая зямля?, ?Адраджэнне? ? ?Цал?на?, за барацьбу за м?р (1979). Узнагароджаны залатым медалём М?ру ?мя Жал?ё-Кюры (1975), м?жнароднай прэм?яй ?Залаты Меркурый? за захаванне м?ру ? разв?ццё супрацо?н?цтва (1980).